Vorig jaar werd mij op de parkeerplaats gevraagd wat ik vond van een uitwisseling. “Leuk!” riep ik naar mijn teamleidster, “Ok” zei ze, en dat was dat. Natuurlijk vind ik een uitwisseling leuk! Ik vind het altijd gezellig als mensen langskomen. Ik laat op het werk graag geïnteresseerden en collega’s van andere scholen zien hoe wij werken maar ook thuis houd ik wel van visite. Gelukkig dacht mijn man er net zo over, want de Zweedse uitwisselings-collega moest natuurlijk wél bij ons in huis verblijven zodat hij of zij een beetje een indruk kon krijgen van het leven van een Nederlandse docent. Met een bijna fulltime baan en een druk gezin met een werkende man, drie jonge kinderen (2, 4 en 8), een hond en 5 wandelende takken maakt één persoon meer in huis ook niet zoveel uit! The more the merrier!
Al snel werd er door Kunskapsskolan Nederland contact opgenomen met mijn teamleidster, mijn uitwisselings-collega en mij. Nadat we digitaal aan elkaar voorgesteld waren zijn we zelf verder gegaan met het regelen van de uitwisseling. Er werd afgesproken dat Anna, een docente Engels en Spaans op een Kunskapsskolan school in Borlänge, Zweden, eerst naar Nederland zou komen in het najaar van 2018 en dat ik begin 2019 naar Zweden zou gaan. Na de zomervakantie namen Anna en ik weer contact op en is Anna begonnen met het plannen van haar reis. Nadat we een geschikte week hadden gevonden (het blijkt nogal lastig te zijn in het onderwijs om een week weg te gaan hebben we beide gemerkt) ging het ineens best snel! Ongeveer anderhalve week nadat Anna haar laatste mail met haar vluchtgegevens stuurde, kon ik haar al ophalen van het treinstation in Enschede! Gelukkig klikte het meteen tussen Anna en mij en dit was een goede voorspelling voor het verloop van de rest van de week.
Om Anna haar bezoek voor ons beide waardevol te maken heb ik samen met een aantal collega’s een planning gemaakt. Anna gaf aan dat haar onderzoeksvraag zou gaan over digitalisering en daarom heb ik ervoor gekozen om Anna op verschillende momenten aan collega’s te koppelen die hun eigen invulling geven aan de digitalisering van ons onderwijs. Uiteraard heeft ze ook bij haar ‘eigen’ vak gekeken en heeft ze bij verschillende collega’s meegekeken met coaching en op onze leerpleinen. Anna is met open armen ontvangen op Innova, door zowel het team als door de leerlingen. De meeste leerlingen vonden het verschrikkelijk interessant om in het Engels aan Anna uit te leggen hoe ‘onze’ Learning Portal werkt en hoe zij ons onderwijs en onze school ervaren. Ook de instructieles die Anna had voorbereid over de Zweedse cultuur was een succes bij onze leerlingen.
Thuis was het ook een hele belevenis voor ons gezin. Met een druk schema (en minstens net zulke drukke kinderen) was het pas in de avond dat we rustig tijd hadden om de dag door te spreken. Ondanks dat we beide best vermoeid waren na zulke intensieve dagen, waren deze momenten een fijne combinatie van gezelligheid, herkenning en waardevolle gesprekken over de het onderwijs, de overeenkomsten en verschillen en onze persoonlijke visie.
Afgelopen maart was het aan mij; onderzoeksvraag: check, vlucht: check, treintickets: check, stroopwafels en hagelslag: check; Ik was er klaar voor. Omdat ik Anna al kende vond ik het ook wat minder spannend om alleen naar Zweden te gaan. Desalniettemin vond ik een week weg bij mijn gezin best wel even lastig. Maar goed; alles voor gepersonaliseerd onderwijs! Na een goede maar lange reis stond Anna mij op zondagavond op te wachten op het treinstation van Falun, waar ze woont. Na een wandelingetje van ongeveer 15 minuten waren we bij haar appartement. Snel alles uitpakken, wat drinken en naar bed, want bij Anna op school beginnen de meeste docenten al rond 7.30 uur!
Deze week heb ik toch best anders ervaren dan de week dat Anna bij ons was, maar hij was minstens net zo interessant en leerzaam. Ik ben hartelijk verwelkomd door alle collega’s en ook de leerlingen wisten dat ik zou komen en vonden het heel interessant. ‘Leerjaar 6’ had voor het vak Engels zelfs als huiswerk opgekregen dat ze mij vragen moesten stellen. Het was geweldig om deze leerlingen van een jaar of 12 (bij ons de 1e klas) de meest uiteenlopende vragen te horen stellen. Vragen van ‘Where do you live?’ en ‘How old are you?’ tot ‘Where did you buy your shoes?’ en ‘Are you a feminist?’ kwamen voorbij. Verder heb ik heel veel rondgekeken en heel veel vragen gesteld aan collega’s en aan leerlingen. Niet iedereen was even spraakzaam (Engels praten kan best wel eng zijn…) maar iedereen was zeker even behulpzaam. Het is aardig vermoeiend om een hele week niet je moedertaal te kunnen spreken. Iedereen deed heel erg zijn best om zo veel mogelijk Engels te spreken, maar toch gaan de instructies veelal in het Zweeds, spreken collega’s onderling Zweeds en spreken de leerlingen onderling uiteraard ook Zweeds. Het is dus heel veel luisteren en met Nederlands, Engels en Duits in mijn hoofd kon ik met goed luisteren best nog wel wat oppikken.
Qua onderwijs heb ik veel dingen gezien waar wij op onze school mee aan de slag kunnen en tegelijkertijd heb ik gezien dat wij op Innova al heel goed op weg zijn met het aanbieden van gepersonaliseerd onderwijs. Het is duidelijk geworden dat de Zweedse en Nederlandse Learning Portal best wel verschillen qua gebruik en inhoud; niet zo gek als je bedenkt dat het onderwijssysteem in Zweden behoorlijk verschilt van het Nederlandse systeem. Hier wordt iedereen al op 12 jarige leeftijd op een bepaald niveau ingedeeld en doet er 4 tot 6 jaar over om vervolgens met honderdduizenden tegelijk, op exact hetzelfde moment, exact hetzelfde examen af te leggen. In Zweden wordt het niveau op het moment van uitstroom bepaald, zijn de verplichte examens verspreid over het laatste schooljaar (leerjaar 9) en gaat iedereen dus even lang naar de ‘middelbare school’.
Deze uitwisseling was voor mij een fantastische ervaring. Mijn passie voor gepersonaliseerd onderwijs is zelfs nóg groter geworden. Mijn voornaamste conclusies zijn ten eerste dat we met het huidige Nederlandse onderwijssysteem nooit één-op-één het Zweedse Kunskapsskolan kunnen overnemen en ten tweede dat pubers (gelukkig) overal hetzelfde zijn. Onze Nederlandse pubers hebben wat mij betreft ook recht op gepersonaliseerd onderwijs waar ze meer leren dan alleen de examenvakken. Onderwijs waar ze leren eigenaar te zijn van hun onderwijsproces en waar ze uitgedaagd worden om hun talenten te ontwikkelen. De Kunskapsskolan visie sluit hier naadloos op aan en een ‘Kunskapsskolan-light’, of ‘Kunskapsskolan 2.0’ heeft zeer zeker de potentie om een mooie en werkbare vorm van gepersonaliseerd onderwijs te zijn in ons kleine, nuchtere Nederland.
Frederike Simons-Post
Innova – Het Stedelijk Lyceum